Een briefschrijver aan de Gramophone grapte eens dat Karajan zo langzamerhand overal de schuld van krijgt: ‘from the outbreak of the Second World War to the death of the recording industry’. Volgens Karajans biograaf Richard Osborne is die aversie tegen Das Wunder Karajan vooral iets van de oudere generatie. ‘Jongeren die niets van het fenomeen Karajan weten, vinden hem meeslepend’, aldus Osborne in de Gramophone. Dit dubbele typeert ook de onderhavige dvd met de drie laatste symfonieën van Tsjaikovski. Enerzijds zien we het bewust gecultiveerde imago, met de mysterieus geloken ogen en de klauwende beweging van de linker hand; in coltrui had het er nog flitsender uitgezien! Gelukkig heeft Karajans charisma ook met de muziek te maken. Discipline is niet iets wat we gewoonlijk met gevoel associëren, maar in Karajans lezing van de Pathétique is het nu juist de ijzeren logica die de emoties doet exploderen. Waarmee deze in de Berlijnse Filharmonie opgenomen live uitvoering (1973) nog aangrijpender is dan de studio-opname uit 1976. (HJ)